آب چشمه (قرآن)واژه چشمه آب در موارد متعددی در قرآن بکار رفته است. فهرست مندرجات۱.۱ - جوشش چشمه آب از سنگ ۱.۲ - استفاده مناسب از آب چشمه ۱.۳ - اختصاص هر چشمه به یک طایفه ۱.۴ - پیدایش چشمه‌های بزرگ و کوچک ۲ - در خواست برای چشمه آب ۳ - چشمه آب برای محضرت ریم ۳.۱ - حکمت ایجاد چشمه برای حضرت مریم ۴ - جوشیدن چشمه آب برای ایوب ۴.۱ - زیبایی چشمه و باغ ۵ - چشمه آب برای قوم هود ۶ - چشمه آب برای قوم ثمود ۷ - چشمه آب برای فرعونیان ۷.۱ - میراث فرعونیان برای بنی اسرائیل ۸ - فراهم کننده آب چشمه ۹ - چشمه‌ها از آیات الهی ۱۰ - شکر بر نعمت چشمه آب ۱۱ - قدرت خدا بر جریان چشمه‌ها ۱۲ - از منابع آب ۱۳ - چشمه‌ها و طوفان نوح ۱۴ - تشبیه غروب به چشمه ۱۵ - پانویس ۱۶ - منبع ۱ - چشمه آب برای بنیاسرائیلیکی از نعمت‌های خداوند به بنی‌اسرائیل، چشمه‌های متعدد بود. ۱.۱ - جوشش چشمه آب از سنگجوشش دوازده چشمه آب از سنگ با ضربه عصای موسی علیه‌السلام : ۱. و اذ استسقـی موسی لقومه فقلنا اضرب بعصاک الحجر فانفجرت منه اثنتا عشرة عینا.... . ۲. .. و اوحینا الی موسی اذ استسقـه قومه ان اضرب بعصاک الحجر فانبجست منه اثنتا عشرة عینا... لزوم استفاده بجا و مناسب از آب چشمه به عنوان روزی خدادادی در سوره بقره آمده است. ۱.۲ - استفاده مناسب از آب چشمهلزوم استفاده بجا و مناسب از آب چشمه به عنوان روزی خدادادى: و اذ استسقی موسی لقومه فقلنا اضرب بعصاک الحجر فانفجرت منه اثنتا عشرة عینا قد علم کل اناس مشربهم کلوا و اشربوا من رزق الله و لاتعثوا فی الارض مفسدین. بنابراین که جمله «و لاتعثوا فی الارض» به دو امر «کلوا و اشربوا» ناظر باشد می‌توان نکته یاد شده را استفاده کرد. ۱.۳ - اختصاص هر چشمه به یک طایفهاختصاص آب هر یک از چشمه‌های دوازده گانه به طایفه‌ای از بنی اسرائیل: ۱. و اذ استسقی موسی لقومه فقلنا اضرب بعصاک الحجر فانفجرت منه اثنتا عشرة عینا قد علم کل اناس مشربهم... ۲. و قطعنهم اثنتی عشرة اسباطا امما و اوحینا الی موسی اذ استسقیه قومه ان اضرب بعصاک الحجر فانبجست منه اثنتا عشرة عینا قد علم کل اناس مشربهم... ۱.۴ - پیدایش چشمه‌های بزرگ و کوچکپیدایش چشمه‌های بزرگ و کوچک از برخی سنگ‌ها: ..... و ان من الحجارة لما یتفجر منه الانهر و ان منها لما یشقق فیخرج منه الماء... ۲ - در خواست برای چشمه آبدرخواست مشرکان، برای چشمه آب از سوی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: و قالوا لن نؤمن لک حتی تفجر لنا من الارض ینبوعا • او تکون لک جنة من نخیل و عنب فتفجر الانهر خللها تفجیرا. ۳ - چشمه آب برای محضرت ریمجوشش چشمه آب برای مریم علیهاالسلام با ضربه پای عیسی علیه‌السلام: فنادیها من تحتها الا تحزنی قد جعل ربک تحتک سریا. در روایتی از امام باقر علیه‌السلام آمده است: جوشیدن آب از زیر پای مریم علیهاالسّلام با ضربه پای عیسی علیه‌السلام بوده است. ۳.۱ - حکمت ایجاد چشمه برای حضرت مریم••• عنایت خدا به مریم علیهاالسّلام - با ایجاد چشمه آب برای او: فنادیها من تحتها الا تحزنی قد جعل ربک تحتک سریا. ••• جوشش چشمه آب برای خوشحالی و رفع اندوه از مریم علیهاالسّلام: فنادیها من تحتها الا تحزنی قد جعل ربک تحتک سریا • فکلی و اشربی و قری عینا... ۴ - جوشیدن چشمه آب برای ایوبدستور خداوند به ایوب به کوبیدن پای خود بر زمین جهت جوشیدن چشمه آب: ارکض برجلک هـذا مغتسل بارد و شراب. ۴.۱ - زیبایی چشمه و باغزیبایی کنار هم قرار گرفتن چشمه و باغ: ۱. ان المتقین فی جنـت و عیون. (با توجه به این که در آیه‌های متعددی، چشمه و باغ در کنار یک دیگر ذکر شده است می‌توان استفاده کرد که چنین صحنه و فضایی با اهمیت و زیبا است.) ۲. و قالوا لن نؤمن لک حتی تفجر لنا من الارض ینبوعا • او تکون لک جنة من نخیل و عنب فتفجر الانهر خللها تفجیرا. ۳. کلتا الجنتین ءاتت اکلها ولم تظـلم منه شیـا وفجرنا خلــلهما نهرا. (« نهر » در آیه ، به قرینه «فجرنا» به معنای چشمه است.) ۴. فاخرجنهم من جنـت و عیون. ۵. و جنـت و عیون. ۶. فی جنـت و عیون. ۷. و جعلنا فیها جنـت من نخیل و اعنب و فجرنا فیها من العیون. ۸. کم ترکوا من جنـت و عیون. ۹. ان المتقین فی جنـت و عیون. ۱۰. ولمن خاف مقام ربه جنتان • فیهما عینان تجریان • ومن دونهما جنتان • فیهما عینان نضاختان. ۱۱. ان المتقین فی ظلل و عیون. منظور از «ظلـل» سایه‌های درختان بهشت است. ۵ - چشمه آب برای قوم هودتفضل خدا بر قوم هود با اعطای باغ و چشمه به آنان برای مدتی طولانی: و اتقوا الذی امدکم بما تعلمون • امدکم بانعم و بنین • و جنـت و عیون. ۶ - چشمه آب برای قوم ثمودبرخورداری قوم ثمود از باغ‌ها و چشمه‌ها : کذبت ثمود المرسلین • اذ قال لهم اخوهم صلح الا تتقون • اتترکون فی ما ههنا ءامنین • فی جنـت وعیون. ۷ - چشمه آب برای فرعونیانبرخورداری فرعونیان از چشمه سارها و باغ‌ها : ۱. فاخرجنهم من جنـت و عیون. ۲. و لقد فتنا قبلهم قوم فرعون • کم ترکوا من جنـت و عیون. ۷.۱ - میراث فرعونیان برای بنی اسرائیلچشمههای جاری در کنار باغ‌ها، میراث فرعونیان برای بنی اسرائیل: ۱. فاخرجنهم من جنـت و عیون • کذلک و اورثنها بنی اسرائیل. ۲. و لقد فتنا قبلهم قوم فرعون... • کم ترکوا من جنـت و عیون ... • کذلک و اورثنها قوما ءاخرین ... • و لقد نجینا بنی اسرائیل من العذاب المهین. ۸ - فراهم کننده آب چشمهخداوند، یگانه فراهم کننده آب چشمه‌ها: قل ارءیتم ان اصبح ماؤکم غورا فمن یاتیکم بماء معین. استفاده فوق براین اساس است که معین از «عین» به معنای چشمه گرفته شده باشد و میم آن زائده باشد. ۹ - چشمه‌ها از آیات الهیوجود چشمه سارها بر روی زمین ، از آیات الهی: ۱. و ءایة لهم الارض المیتة احیینها... • ... و فجرنا فیها من العیون. ۲. الم تر ان الله انزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فی الارض... ان فی ذلک لذکری لاولی الالبب. ۱۰ - شکر بر نعمت چشمه آبوجود باغ و چشمه، از نعمت‌های الهی و سزاوار شکرگزاری: و جعلنا فیها جنـت من نخیل و اعنب و فجرنا فیها من العیون • ... افلایشکرون. ۱۱ - قدرت خدا بر جریان چشمههاجریان چشمه‌ها به قدرت خداوند: ۱. ... و فجرنا خللهما نهرا. ۲. وجعلنا فیها جنت من نخیل واعنـب وفجرنا فیها من العیون. ۳. وفجرنا الارض عیونا فالتقی الماء علی امر قد قدر. ۱۲ - از منابع آببه وجود منابع آب از قبیل چشمه و قنات در زمین: ۱. وانزلنا من السماء ماء بقدر فاسکنه فی الارض وانا علی ذهاب به لقـدرون. ۲. الم تر ان الله انزل من السماء ماء فسلکه ینبیع فی الارض... ۱۳ - چشمه‌ها و طوفان نوحنقش چشمه‌های جوشان در ایجاد طوفان نوح علیه‌السلام: ۱. و فجرنا الارض عیونا فالتقی الماء علی امر قد قدر. ۱۴ - تشبیه غروب به چشمهغروب خورشید در چشمه بدبو، گل آلود و سیاه در پندار ذوالقرنین : حتی اذا بلغ مغرب الشمس وجدها تغرب فی عین حمئة.... ( « حمئه » در لغت به معنای گل سیاه بدبو است.) ۱۵ - پانویس۱۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۶۸، برگرفته از مقاله «آب چشمه». |